به طور کلی، ورق‌های فولادی یکی از تولیدات اساسی کارخانه‌های فولاد در داخل کشور محسوب می‌شوند و در انواع و سطوح گسترده‌ای تولید و عرضه می‌شوند. در زمینه کنترل کیفیت Quality Control ورق‌های فولادی، این محصولات با عوامل متعددی روبرو هستند که هر یک از آنها اهمیت فراوانی دارند.روش‌های کنترل کیفیت ورق‌های فولادی از نظر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی به منظور تضمین کیفیت و استانداردهای تولید بکار گرفته می‌شود.کنترل کیفیت ورق‌های فولادی از طریق ارزیابی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی، اطلاعات بسیار ارزشمندی را در ارتقاء شناخت از کیفیت این محصولات ارائه می‌دهد. با استفاده از این اطلاعات، می‌توان فعالیت‌های تولیدی را بهبود بخشید، عیوب و نواقص را شناسایی و رفع نمود، و به طور کلی، کیفیت نهایی ورق‌های فولادی را افزایش داد.
دلایل اهمیت کنترل کیفیت ورق فولادی
در صنعت خودروسازی، استفاده از ورق‌های فولادی با خواص مناسب برای ساخت بدنه خودروها امری حیاتی است. این ورق‌ها باید به‌طور همزمان استحکام، مقاومت در برابر ضربه و قابلیت شکل‌دهی مناسب را داشته باشند تا ایمنی و کیفیت خودروها تضمین شود. این خواص از اهمیت بالایی برخوردارند زیرا بدون این ویژگی‌ها، خودروها ممکن است در برابر ضربه‌ها عملکردی ناپایدار از خود نشان دهند و در نهایت ایمنی و کیفیت خودروها تحت تأثیر قرار گیرد. از این رو، کنترل کیفیت ورق فولادی برای اطمینان از داشتن این خواص اساسی در صنعت خودروسازی بسیار حیاتی است.
در صنایع گوناگون، به ویژه صنایع مرتبط با ساخت مخازن ذخیره و مخازن جدار نازک، انتخاب و استفاده از ورق‌های فولادی با خواص مناسب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و این اقدام مستلزم دقت و دانش فنی فراوان است.این نوع ورق‌ها باید علاوه بر داشتن استحکام بالا، دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی باشند تا از واکنش با مواد موجود در آنها پیشگیری شود. همچنین، برای بارگذاری‌های تناوبی و سیکلی و یا مواجهه با دماهای بالا، استحکام در برابر خستگی و مقاومت به خزش بسیار حائز اهمیت هستند و تأثیر مستقیمی بر عملکرد و پایداری مخازن دارند. از این رو، انتخاب و استفاده از ورق‌های فولادی با ویژگی‌های مطلوب و تضمین کیفیت مناسب، برای صنایع مختلفی که در این زمینه‌ها فعالیت دارند، امری بسیار حیاتی و اساسی محسوب می‌شود.
انتخاب ورق‌های فولادی مناسب بر اساس خواص و ویژگی‌های آنها بسیار حیاتی است. در این راستا، معیارها و استانداردهای مشخصی برای تعیین و ارزیابی خواص و صحت سنجی آنها وجود دارد که می‌توانند در انتخاب بهترین ورق‌های فولادی برای کاربردهای مختلف کمک کنند. همچنین، در هنگام مشاهده قیمت و خرید ورق‌های فولادی، مشخص کردن نیازها و خواسته‌های خود، مقایسه نرخ‌ها و کیفیت محصولات موجود در بازار، و انتخاب مورد مناسب بر اساس معیارهای قابل اعتماد، می‌تواند به شما کمک کند تا انتخاب مناسبی داشته باشید.
چگونگی تشخیص کیفیت ورق فلزی
برای تشخیص کیفیت ورق‌های فولادی، می‌توان از روش‌های مختلفی از جمله آزمون‌های مکانیکی و شیمیایی، بررسی‌های مخرب و غیرمخرب استفاده کرد. این روش‌ها به ما امکان می‌دهند تا خواص و ویژگی‌های ورق را مورد بررسی قرار داده و محدوده کاربرد مناسب برای هر نوع ورق را تعیین کنیم. این روش‌ها می‌توانند اطمینان حاصل کننده کیفیت و استاندارد بودن ورق‌های فولادی باشند.
پس از انجام تست‌های کنترل کیفیت بر روی ورق‌های فلزی و مطمئن شدن از تطابق آنها با استانداردهای مربوطه و مشخصات فنی تعیین شده، گواهینامه کنترل کیفیت برای این ورق‌ها صادر می‌شود. این گواهینامه حاوی تمامی اطلاعات لازم، نتایج مربوطه و دیگر مشخصات فنی مهم موردنظر است.به این ترتیب، اطمینان حاصل می‌شود که ورق‌ها با استانداردهای مربوطه مطابقت دارند و شرایط مناسب برای استفاده در کاربردهای موردنظر فراهم شده است.با صدور گواهینامه کنترل کیفیت، اطمینان حاصل می‌شود که ورق فلزی مورد نظر با استانداردهای مربوطه مطابقت داشته و شرایط مناسب برای استفاده در کاربردهای موردنظر فراهم شده است.این اقدام به مشتریان اطمینان می‌دهد که ورق‌هایی که خریداری می‌کنند، از کیفیت و استاندارد بالایی برخوردارند.
انواع فرآیندهای کنترل کیفیت QC ورق فولادی
در فاز کنترل کیفیت ورق‌های فولادی پس از تولید، ارزیابی دقیقی بر روی محصول انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هر ورق فولادی مطابق با استانداردها و مشخصات فنی مربوطه است و می‌تواند به صورت ایده‌آل در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد.استفاده از گواهینامه‌های کنترل کیفیت برای ورق‌های فولادی تضمین می‌کند که هیچ نقصی در کیفیت این محصولات نادیده گرفته نمی‌شود و اعتماد به کیفیت این محصولات تضمین می‌شود.
این فرآیند بر اساس آزمون‌های خاصی، از جمله بررسی‌های مخرب و غیر مخرب، انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ نقصی در ورق‌های فولادی تولیدی وجود ندارد. آزمون‌های مخرب اغلب با روش‌هایی مانند آزمون‌های شکستگی، آزمون‌های ضربه، و آزمون‌های خوردگی صورت می گیرد. این آزمون‌ها به شناسایی نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌های مختلف در ورق‌های فولادی کمک می‌کنند. از سوی دیگر، آزمون‌های غیرمخرب از روش‌هایی مانند آلتراسونیک، رادیوگرافی، و مغناطیسی استفاده می‌کنند. این آزمون‌ها بدون تغییر شکل دائمی در قطعه، به تشخیص نقاط ضعف و نقایص ناپذیری کمک می‌کنند. اهمیت این آزمون‌ها در تضمین کیفیت و اعتمادپذیری ورق‌های فولادی بسیار بالا است.
بازرسی چشمی
در برخی موارد، قابلیت مشاهده و تشخیص نقص‌های مواد با چشم غیرمسلح وجود دارد، و در این صورت، بازرسی چشمی توسط افراد ماهر و مجرب انجام می‌شود. این نقص‌ها ممکن است شامل ترک، پیچش شدید، تاب‌داشتن، چاک داشتن و بازبودن باشد که هرکدام به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
بررسی های زیر ساختاری و میکروسکوپی
بررسی‌های زیرساختاری و میکروسکوپی، که به کمک میکروسکوپ‌های نوری، پراش اشعه ایکس، SEM و سایر تجهیزات انجام می‌شود، در واقع یک نوع آزمون متالورژیک است که به تحلیل فازها و ساختارهای بلورین مواد می‌پردازد. این بررسی‌ها همچنین امکان محاسبه دقیق اندازه و توزیع دانه‌ها در ساختار فولاد را فراهم می‌کنند. اندازه بزرگتر دانه‌ها منجر به ساختار ریزتر و افزایش استحکام و سختی ورق‌های فولادی می‌شود. برای انجام این بررسی‌ها، نیاز به استفاده از بزرگنمایی‌های دقیق است. همچنین، بررسی شیمیایی ورق فولادی با تعیین عناصر موجود در ترکیب شیمیایی آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
تست سختی و سختی پذیری ورق فولادی
آزمایش سختی‌پذیری یکی از روش‌های اساسی برای کنترل کیفیت ورق‌های فولادی محسوب می‌شود. این آزمایش به منظور تعیین میزان توزیع و عمق سختی در طول فرآیند خنک‌سازی و کوئنچ انجام می‌شود. اصطلاح “کوئنچ” به آزمایش استانداردی اطلاق می‌شود که برای ارزیابی کیفیت ورق‌های سیاه و فولادی استفاده می‌شود.در این آزمایش، ورق فولادی به صورت یکنواخت به دمای آسترزدایی گرم رسانده می‌شود و سپس از کوره بیرون آورده می‌شود. دو قطعه موازی از ورق برداشته شده و روی آنها آزمایش کوئنچ انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً بر روی ورق‌های سیاه و ورق‌های فولادی انجام می‌شود.در ورق‌های فولادی، فولادهای کربنی سطحی اغلب سختی‌زیادی دارند اما فولادهای آلیاژی دارای عمق بیشتری از سختی هسته هستند که این ویژگی به عنوان یک ویژگی منحصر به فرد شناخته می‌شود و برای استحکام بالاتر و استفاده در موارد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تست کشش،مهم ترین تست در کنترل کیفیت ورق فولادی
آزمون کشش یکی از مهمترین ابزارها در کنترل کیفیت ورق‌های فولادی محسوب می‌شود. این آزمون از طریق اعمال بار محوری بر روی نمونه‌های فلزی، به منظور اندازه‌گیری خصوصیات مکانیکی مواد استفاده می‌شود.در این آزمون، اندازه‌گیری و ارزیابی میزان مقاومت و تسلیم مواد در برابر تغییر شکل، همچنین مقاومت نهایی در برابر کشش یا شکستن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.آزمون کشش به عنوان یک ابزار بسیار مؤثر و حیاتی برای ارزیابی خواص انعطاف‌پذیری و استحکام فلزات مورد استفاده قرار می‌گیرد و در کنترل کیفیت ورق‌های فولادی نقش بسیار مهمی دارد.
تست فشرده سازی
آزمون فشرده‌سازی یکی از روش‌های اصلی برای ارزیابی مقاومت ورق‌ها و محصولات فولادی در برابر اعمال فشار است این آزمون بر روی نمونه‌های کوچک مانند نوارها و بلوک‌ها انجام می‌شود و به وسیله چکش‌خوردن، فشار و نیروهای صنعتی مانند نورد و اکسیژن صورت می‌گیرد. در این آزمون، نمونه‌ها بین صفحات فشار قرار می‌گیرند؛سپس فشرده‌سازی شده تا میزان مقاومت آنها در برابر تحمل تغییر شکل اندازه‌گیری شود. این تست می‌تواند به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی در انتخاب و ارزیابی کیفیت ورق‌های فولادی استفاده شود و میزان مقاومت آنها در برابر فشار و تغییر شکل را نشان می‌دهد.
تست خستگی
تست خستگی یکی از روش‌های حیاتی برای بررسی و ارزیابی عمر کاربری ورق‌ها و محصولات فولادی محسوب می شود. پدیده خستگی در اثر تنش‌های سیکلی و تناوبی صورت می‌گیرد که منجر به تغییر شکل پلاستیک یا دائمی در مواد شده؛ و در نهایت به شکست قطعه منجر می‌شود. برای ارزیابی استحکام خستگی قطعات، آزمون خستگی انجام می‌شود. پتانسیل خستگی یا مقدار تناوب خستگی، تعداد چرخه‌هایی است که یک ورق فولادی می‌تواند در هر تناوب بارگذاری تا رسیدن به شکست تحمل کند.آزمون خستگی باید با توجه به شرایط محیطی مورد نظر، انجام شود تا اطمینان حاصل شود که قطعات و محصولات، با انواع حالات خستگی مانند خوردگی و حرارتی نیز مقاومت کافی دارند.
تست ضربه
تست ضربه یکی از روش‌های معمول برای ارزیابی و مقایسه مقاومت مواد ورق‌های فولادی و سیاه است. در این آزمایش، برخورد مواد و ورق‌های فولادی در شرایط کشش، پیچ خوردن و خم شدن در نظر گرفته می‌شود، و سپس نتایج حاصله برای ارزیابی کیفیت ورق‌ها در زمان ضربه خوردن توسط آونگ چرخشی با وزن ثابت و ارتفاع استاندارد مورد بررسی قرار می‌گیرد.اهمیت این آزمون در ارزیابی و تضمین کیفیت مواد و قطعاتی است که در شرایط خمش، کشش و پیچش قرار می‌گیرند. این روش کمک می‌کند تا عملکرد ورق‌ها و مواد در مواجهه با شرایط واقعی مورد سنجش قرار گیرد و از حوادث و خسارات احتمالی جلوگیری شود.
تست سایش
آزمایش سایش یکی از روش‌های مهم برای ارزیابی مقاومت ورق‌های فولادی در برابر سایش است. در این آزمایش، میزان مقاومت ورق در برابر فرایند سایش بررسی می‌شود. یکی از روش‌های معمول برای انجام این آزمون، روش پین روی دیسک است. در این روش، یک پین به دیسک ماده مورد آزمایش انتقال داده می‌شود و سپس فرآیند سایش بین پین و دیسک انجام می‌شود. میزان سایش و خرابی در نمونه در طول این فرآیند اندازه گیری و تحلیل می‌شود تا میزان مقاومت ورق در برابر سایش مشخص شود. این آزمون به عنوان یکی از روش‌های اصلی برای ارزیابی کیفیت و قابلیت اطمینان ورق‌های فولادی صورت می گیرد.همچنین این روش می‌تواند به بهبود کیفیت و پایداری محصولات ورقی کمک کند و از خرابی و زوال زودرس آنها جلوگیری نماید.
تست خوردگی
آزمون خوردگی به فرآیند تخریب و پوسیدگی مواد در معرض تعامل با فرآیندهای شیمیایی، الکتروشیمیایی یا متالورژی در محیط خوردگی اطلاق می‌شود. در این آزمون، اعمال یک لایه پوششی از فلز بر روی سطح مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از ورق در محیط خوردگی محافظت کند و از خرابی و زوال زودرس ماده جلوگیری نماید.این تکنیک با افزایش مقاومت مواد در برابر خرابی ناشی از خوردگی، به بهبود کیفیت و عمر مفید محصولات کمک می‌کند و از زوال زودرس مواد جلوگیری می‌کند.
آزمایش خزش
آزمایش خزش یک نوع آزمون کششی است که با هدف بررسی تغییر شکل مواد در دماهای بسیار بالا یا ثابت و یا در مواقعی که ماده تحت فشار زیادی قرار دارد، انجام می‌شود. این آزمون به عنوان یک فرآیند کند و پیوسته برای تحلیل تغییر شکل پلاستیکی مواد تحت فشار ثابت در صنایع تولید محصولات فولادی انجام می‌شود. آزمایش خزش به ما اجازه می‌دهد دقیق‌ترین توصیف و تحلیل رفتار مواد در شرایط فشار و دمای بالا را ارائه دهیم، که این امر می‌تواند در بهبود فرآیندها و کیفیت نهایی محصولات فولادی مؤثر باشد.
تست ماشین کاری ورق فولادی
تست ماشین‌کاری ورق فولادی بخشی اساسی از فرآیند تولید و پرداخت‌کاری قطعات صنعتی است. هدف اصلی این مرحله، ایجاد سطحی با کیفیت، صاف و خالی از هرگونه نقص یا خللی بر روی ورق فولادی می‌باشد. قابلیت ماشین‌کاری با درصد بیان می‌شود.به عنوان یک مثال، ورق فولاد AISI1112 که دارای قابلیت ماشین‌کاری ۱۰۰ درصدی است، به عنوان یک مرجع استاندارد برای آسانی ماشین‌کاری در نظر گرفته می‌شود. فلزاتی که قابلیت ماشین‌کاری بر روی آنها دشوار است و ممکن است با موانعی مواجه شوند، با درصد کمتر از ۱۰۰ درصد درجه بندی خواهند شد.در مقابل، فلزاتی که به راحتی قابل ماشین‌کاری هستند و عملیات ماشین‌کاری بر روی آنها به سهولت انجام می‌شود، دارای درجه‌بندی بالاتر از ۱۰۰ درصد خواهند بود که نشان‌دهنده آسانی و کارایی بیشتر در فرآیند ماشین‌کاری آنها است.
تست رادیوگرافی
تست رادیوگرافی یکی از روش‌های غیرمخرب است که از اشعه ایکس یا گاما برای ارزیابی کیفیت ورق‌های فولادی استفاده می‌شود. این روش برای تشخیص خلأهای کوچک در اتصالات جوش و ریخته‌گری و همچنین برای بررسی ساختار داخلی مواد، به خصوص در فلزات با ضخامت زیاد، بسیار مفید است. استفاده از اشعه ایکس به دلیل قدرت نفوذ بالا و امکان اختراق فلزات ضخیم، این روش را به یک ابزار اثربخش برای تشخیص عیوب و ضعف‌های نامرئی در فلزات تبدیل کرده است. از طرف دیگر، اشعه گاما به دلیل قدرت نفوذ بیشتر و قابلیت مشاهده سازی مناسب‌تر بر روی اجسامی با ضخامت بالا، این روش به عنوان یک گزینه ایده‌آل برای کنترل کیفیت ورق‌های فولادی محسوب می‌شود. در نتیجه، تست رادیوگرافی به عنوان یک روش موثر و حیاتی در صنایع برای ارزیابی و تضمین کیفیت محصولات فلزی شناخته می‌شود.
تست ذرات مغناطیسی ورق فولادی
تست ذرات مغناطیسی یا مگنافلوکس، یک روش بسیار موثر و پرکاربرد در صنایع مختلف است که برای بررسی و شناسایی نواقص و خطاهای مختلف در ورق‌های فولادی، آهنی و دیگر فلزات سنگین استفاده می‌شود. این روش امکان تشخیص دقیق ترک‌ها، پارگی‌ها و سایر نواقصی که معمولاً با چشم غیرمسلح قابل رؤیت نیستند را فراهم می‌کند، حتی ناپیوستگی‌های زیر سطح را نیز مشخص می‌کند.در این روش، نمونه در ابتدا مغناطیسی می‌شود و سپس با پودر آهن ریز پوشیده می‌شود تا نواقص و پیوستگی‌های نادرست موجود بر سطح ورق‌ها شناسایی و تشخیص داده شوند.استفاده از روش تست ذرات مغناطیسی برای بهبود کیفیت ورق‌های فولادی و سایر محصولات فلزی اهمیت فراوانی دارد، زیرا این روش امکان تشخیص دقیق نواقص و خطاهای تولیدی را با دقت بالا فراهم می‌کند.
فرآیند نورد کنترل شده، یکی از روش‌های بسیار موثر برای کنترل کیفیت ورق‌های فولادی است که تاثیر قابل توجهی بر کیفیت و عملکرد محصولات دارد. همچنین بهبود های قابل توجهی نظیر استحکام، قابلیت جوش‌پذیری و فرم‌پذیری را در محصولات ایجاد می‌کند. ورق‌های فولادی تولید شده، از مزایایی همچون مقاومت در برابر فشار، توانایی جوش‌پذیری و قابلیت استفاده در انواع صنایع مختلف برخوردارند. از این روش‌ها برای تولید ورق‌هایی با کیفیت بالا استفاده می‌شود و نقش حیاتی در تضمین کیفیت و استانداردهای تولیدی محصولات دارد.
تست اولتراسونیک ورق فولادی
تست اولتراسونیک (UT)، یک روش پیشرفته و دقیق در شناسایی ناخالصی‌ها و عیوب احتمالی در ورق‌های فولادی است که ممکن است در فرآیندهای نورد گرم ایجاد شوند. این ناخالصی‌ها، نظیر تورق یا lamination، می‌توانند منجر به کاهش کیفیت ورق‌ها شده و در نهایت تاثیر منفی بر عملکرد آنها داشته باشند. با استفاده از تست اولتراسونیک (UT)، این نواقص قابل شناسایی و تشخیص می‌باشند، که به کمک این روش می‌توان کیفیت ورق‌های فولادی را بهبود بخشید و از وقوع این گونه نواقص جلوگیری کرد.
سخن آخر
کنترل کیفیت در تولید ورق‌های فولادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این محصولات اساسی برای صنایع مختلف هستند و استفاده از آنها در صنایع مختلفی از جمله ساخت و ساز، خودروسازی، و صنایع ماشینی انجام می‌شود. به منظور اطمینان از کیفیت و قابلیت استفاده مطلوب این محصولات، تولیدکنندگان باید روش‌های کنترل کیفیت مناسبی را برای مراحل مختلف تولید و فرآوری آنها به کار بگیرند.
آزمایشات فیزیکی و شیمیایی مهمترین ابزارهای کنترل کیفیت ورق‌های فولادی هستند. با انجام این آزمایشات، ویژگی‌های اساسی مانند ضخامت، ترکیب شیمیایی، و مقاومت مکانیکی ورق‌ها ارزیابی می‌شود. این اطلاعات به تولیدکننده کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کند که محصولاتش با استانداردهای مشخص شده مطابقت دارند و قابلیت استفاده مطلوبی را دارند.
همچنین، از آزمایشات غیر مخرب نیز برای کشف عیوب داخلی مانند شکستگی‌ها و جداسازی‌های نهفته در ورق‌ها استفاده می‌شود. این آزمایشات از اهمیت بالایی برخوردارند زیرا عیوب داخلی می‌توانند به شدت تاثیرگذار بر عملکرد ورق‌ها در طول زمان باشند. از طریق انجام این آزمایشات، تولیدکنندگان می‌توانند از ارسال محصولات با عیوب به بازار جلوگیری کنند و کیفیت نهایی ورق‌های خود را افزایش دهند.
